No cadro das actividades que vimos organizando os departamentos didácticos arredor do día de Rosalía, que celebramos propiamente o 23 de febreiro, enmárcase a visita que nos fixo este luns a profesora, escritora e académica María López Sández. Veu falarnos de poesía e de plantas, de flores e versos, de como a paisaxe e o medio nutren a obra literaria, para contarnos como naceu o proxecto de elaborar un herbario coas plantas e flores que medran entre as páxinas das novelas e os poemarios de Rosalía.
A idea arrincou no ano 2019 coa recollida de tódolos nomes de árbores e plantas que se atopan na obra rosaliana. Con esa información na man e coa axuda de María Isabel Fraga, profesora de botánica na Facultade de Bioloxía da USC, comezou a preparación do herbario físico propiamente dito, percorrendo os espazos naturais nos que viviu e escribiu Rosalía para recoller, seguindo o ciclo das estacións, plantas, flores, follas, herbas e herbiñas pola beira dos ríos, polas corredoiras, polos prados e polos cemiterios.
Froito deste traballo, publicado posteriormente en formato de libro, foron 150 pregos organizados en cinco bloques temáticos (rosas; herbiñas do campo florido; herbiñas do camposanto; árbores e outras flores; plantas e especies comestibles), acompañados de explicacións e alusións aos libros da nosa escritora, que se expuxeron no Real Jardín Botánico de Madrid no mes de marzo de 2022. A mostra está agora no edificio do Vello Cárcere de Lugo, onde aínda se pode visitar ata o 14 de marzo.
Aproveitamos tamén para preguntarlle á profesora López Sández polo proceso de creación e escritura dun libro. Ela, dende a súa faceta de escritora, insistiu na importancia do medio no que vive o autor e das súas experiencias persoais como motor do proceso creativo. De paso, e a modo de exemplo, descubriunos o xerme inicial do que acabou sendo a súa novela O faro escuro.
Foi unha boa ocasión para entender e valorar a importancia do traballo colaborativo, neste caso da literatura e da botánica, rexido, en definitiva, polo mesmo espírito que inspira o noso sistema de aprendizaxe por proxectos. E foi tamén unha excelente ocasión para reivindicar a figura de Rosalía de Castro, escritora e muller humilde do XIX, que dende os seus versos sinalou e denunciou tantas inxustizas; daquela pouco máis podía facer. Agora, cando os tempos son ben distintos, tócanos a nós, co seu exemplo, facer que as cousas sexan diferentes.
J. M. López Regueiro
